تجلی تمدن ایران
اما اصفهان، پایتخت جدید صفویان، تجلی فرهنگ، هنر و تمدن جدید ایران ، در حالی که نظامات اجتماعی و سیاسی نیز با انتقال پایتخت تغییر میکند. «روحانیت» از این پس نه به عنوان یک «قشر» فرهنگی ـ علمی ـ اجتماعی، بلکه در قامت یک «نهاد» فرهنگی ـ مدنی ـ علمی ظهور میکند.
سازماندهی قزلباشی تعدیل میشود و دستگاه صوفیمنشی افول میکند. شعر، ادبیات، خط، معماری و همه وجوه فرهنگی و تمدنی در اصفهان تبلور و تجلی دوبارهای مییابد. پایتخت جدید نمایشگر اوج شکوفایی تمدنی در عصر صفوی است.